1. 1904 yil aprel oyida qaysi davlatlar o`rtasida so`nggi "bo`sh”, ya’ni hali egallanmagan yerlarni bo`lib olish va ularni birgalikda himoya qilish haqida bitim imzolandi? a. Frantsiya va Angliya b. Angliya va Germaniya c. Frantsiya va Germaniya 2. Nechanchi yiladig parlament qaroriga ko`ra Angliya Germaniya tomonidan qurilgan har bir harbiy kemaga javoban ikki harbiy kema qurish zarur edi? a. 1912 yil b. 1913 yil c. 1910 yil 3. Nechanchi yilda Osiyodagi ta’sir doiralarni bo`lib olish haqida ingliz – rus bitimi imzolandi? a. 1906 yil 31 avgust b. 1907 yil 31 avgust c. 1935 yil 31 avgust 4. Ingliz – rus bitimiga ko`ra Eron necha ta’sir hududiga bo`lindi? a. 2 b. 4 c. 3 5. Germaniya, Avstro-Vengriya va Italiya ishtirokidagi uchlar ittifoqiga qarshi qaysi davlatlarda uchlar kelishuvi yuzaga keldi? a. Buyuk Britaniya, Frantsiya va Germaniya b. Buyuk Britaniya, Frantsiya va Rossiya c. Frantsiya, Germaniya va Ispaniya 6. Nechanchi yildan Afrikadan mustamlakalar va Bolqondan er berish haqida Italiya Antantadan va’da oldi? a. 1915 yil iyun b. 1915 yil may c. 1914 yil may 7. 1915 yil 23 mayda Avstro qaysi davlatlarga urush e’lon qildi? a. Vengriya b. Frantsiya c. Italiya 8. Rus – yapon urushida kim mag`lubiyatga uchraydi? a. Ruslar b. Yaponlar c. To`g`ri javob yo`q 9. 1908 yilda Avstro-Vengriya Germaniya yordamida qaysi davlatlarni o`ziga qo`shib oldi? a. Bosniya, Frantsiya b. Bosnya, Germaniya c. Bosnya, Gertsegovina 10. Nechanchi yili Rossiya homiyligida Avstro-Vengriya va Turkiyaga qarshi Bolqon davlatlari ittifoqi tuzildi? a. 1912 b. 1913 c. 1911 11. Nechanchi yillardagi Bolqon urushlari Serbiyaning kuchayishiga sabab bo`ldi? a. 1913 – 1914 b. 1911 – 1913 c. 1912 – 1913 12. Germaniyaning Rossiyada urushga tayyorgarlik ishlarini nechanchi yilga kelib yakunlash mo`ljallangan edi? a. 1916 b. 1914 c. 1917 13. Rossiya armiyasini faqat necha kun ichida jangovor holatga keltirish mumkin bo`lardi? a. 30 b. 40 c. 50 14. Avstriya imperatori Farns-Iosif necha yil hukmronlik qilgan? a. 50 b. 60 c. 45 15. Frans Ferdinand qaysi tashkilot a’zolari tomonidan o`ldirilgan? a. "Qora ko`l” b. "IBS” c. Serbiya 16. Avstro-Vengriya hukumati Germaniya hukumati bilan maslahatlashib nechanchi yilda Serbiyaga ultimatum berdi? a. 1914 yil 23 iyul b. 1914 yil 24 iyul c. 1914 yil 25 iyul 17. Nechanchi yilda Rossiya imperatori Nikolay 2 harbiy safarbarlik haqidagi buyruqni imzoladi? a. 1914 yil 29 iyul b. 1914 yil 28 iyul c. 1913 yil 29 iyul
18. 1914 yil 3 avgustida Germaniya qaysi davlatga urush e’lon qildi? a. Italiya b. Ispaniya c. Frantsiya 19. Frans – Iosif qaysi davlat imperatori? a. Avstriya b. Vengriya c. Frantsiya 20. Nechanchi yilda YAponiya Germaniyaga urush ochdi? a. 1914 yil 23 avgust b. 1924 yil 23 avgust c. 1914 yil 22 avgust 21. Nechanchi yili ingliz – frantsuz floti Turkiyaning Dardanel bo`g`ozidagi istehkomlarni bombalashga kirishdi? a. 1914 yil fevral b. 1915 yil fevral c. 1916 yil fevral 22. 1917 yil 2 marta podshoh Nikolay 2 o`z ukasi kim uchun voz kechadi? a. Mixail b. Genri c. Ivan 23. Muvaqqat hukumat asosan o`rta va yirik burjuaziya manfaatlarini ifodalovchi qanday partiya vakillaridan tuzilgan edi? a. Sotsial – demokrat b. Konstitutsiyaviy demokratlar c. Proletariat diktatura 24. Nechanchi yil Brest – Sitovsk shahrida Germaniya bilan tinchlik shartnomasi imzolandi? a. 1918 yil 3 mart b. 1919 yil 3 mart c. 1917 yil 3 mart 25. Nechanchi yilda Rossiya bilan ittifoqchi mamlakatlarning siyosiy doiralarida g`alati bir hujjat paydo bo`ldi? a. 1916 b. 1917 c. 1918 26. 1917 yilning 3 aprel kuni kim Petrogradga etib keldi? a. Nikolay 2 b. Mixail c. Lenin 27. 1914 yil 2 noyabrda Rossiya, 5 va 6 noyabrda qaysi davlatlar Turkiyaga urush e’lon qiladi? a. Angliya, Italiya b. Angliya, Frantsiya c. Italiya, Frantsiya 28. 1914 – 1945 yillar nechanchi jahon urushi orasidagi davr a. Ikki b. Uch c. Bir 29. Germaniya qo`mondonligi harbiy harakatlar rejasiga muvofiq nechanchi chisloda Belgiyada asosiy hujumni boshladi? a. 4 avgust b. 5 avgus c. 6 avgust 30. Nechanchi yillarda Marna bo`yida frantsuz va nemis qo`shinlari o`rtasida jang bo`lib o`tdi? a. 1913 yil 5 - 12 sentabr b. 1914 yil 5 - 12 sentabr c. 1915 yil 5 - 12 sentabr
1. Kubadagi Xose Marti va Maksimo Gomes boshchiligidagi qo`zg`alon qachon boshlandi? a. 1895 b. 1883 c. 1880 d. 1894 2. Meksika prezidenti Benito Xuares qachon vafot etdi? a. 1895 yil 18 may b. 1884 yil 18 iyul c. 1872 yil 20 mart d. 1872 yil 18 iyul 3. Puerto-Riko xalqi nechanchi yili qulchilikni bekor qilishga erishdilar? a. 1895 b. 1880 c. 1877 d. 1883 4. Porfirio Dias Meksikada necha yil prezidentlik qildi? a. 31 b. 35 c. 30 d. 36 5. "Yer va ozodlik” shiori kimga tegishli a. Fransisko Vilya b. Emiliano Sapata c. Karransa d. Porfirio Dias 6. Kuba qachon mustaqil deb e’lon qilindi? a. 1898 b. 1895 c. 1880 d. 1894 7. P.Dias nechanchi yilda o`zini prezident deb e’lon qildi? a. 1872 b. 1880 c. 1876 d. 1911 8. P.Diasning o`rniga kim vaqtinchalik prezidentlik qildi? a. Lerdo de Texada b. Benito X c. Manuel G d. Xose Marti
9. Ispaniya va AQSH o`rtasida urush qachon boshlandi? a. 1898 yil 25 aprel b. 1872 yil 18 iyul c. 1895 yil d. 1911 yil 25 aprel 10. "Karransa” kim edi? a. Kuala shtatining gubernatori b. Yirik chorvador pomeshik c. Prezident d. a va b javoblar to`g`ri 11. Braziliyaning aholisi 15 million bo`lib qanday mamlakat edi? a. Demokratik b. Siyosiy c. Buyuk d. Qoloq 12. Braziliyalik respublikachilar orasida necha xil oqim bor edi? a. 5 b. 4 c. 3 d. 2 13. 1888 yil 13 mayda Braziliyada qullarni ozod qilish haqidagi qanday qonunga qo`l qo`yildi? a. Oltin qonun b. Maksimo Gomes c. Sarmento d. Ozodlik manifesti 14. Braziliya qachondan boshlab "Braziliya qo`shma shtatlari” deb atala boshladi? a. 1881 b. 1890 c. 1895 d. 1891 15. Braziliya Qo`shma Shtatlarining markazi qaer edi? a. Rio – de Janeyro b. Deodoru de Fonseka c. Antonio d. Minas – Jerays 16. 1870 yilda Argentinada hammasi bo`lib qancha aholi yashar edi? a. 5 million b. 4 million c. 3 million d. 2 million
17. Qaysi mamlakat 1875 yilda chetdan bo`g`doy olishni to`xtatib qo`ydi? a. Braziliya b. Markaziy Amerika c. Argentina d. Lotin Amerika 18. Urush vaqtida qaysi mamlakat makkajo`xori eksport qilish bo`yicha dunyoda birinchi o`rinni egalladi? a. Evropa b. Argentina c. Kosta – Riko d. Lotin Amerikasi 19. Panama kanali qachon ochildi? a. 1924 b. 1914 c. 1989 d. 1912 20. Kim "Qattiqqo`l” diktator sifatida mamlakatdagi tez – tez bo`lib turgan to`ntarishlarni yo`qotdi? a. Sarmento b. Estrada K c. Rufuno B d. Emiliano S 21. Rossiyaning qaysi vaziri g`allani "o`zimiz kamroq esak ham chetga chiqaraylik” degan edi? a. Vishnegradskiy b. Dmitriy B c. P.V.Tochisskiy d. D.Blogoev 22. 1898 – 1901 yillarda neft qazib chiqarish bo`yicha qaysi davlat dunyoda birinchi o`rinni egalladi? a. O`rta Osiyo b. Markaziy Amerika c. AQSH d. Rossiya 23. Rossiyada nechanchi yili mix ishlab chiqarish bitimi imzolandi? a. 1880 b. 1881 c. 1882 d. 1886
24. Rossiyada korxona egalarining birinchi "sindikat bitimlari” qachon paydo bo`la boshladi? a. 80 yillar boshi b. 80 yillar oxiri c. 90 yillar boshi d. 70 yillar oxiri 25. Nechanchi yilning 12 aprelida Aleksandr 2 Turkiyaga qarshi urush e’lon qilishi haqida manifestga qo`l qo`ydi? a. 1888 b. 1877 c. 1886 d. 1885 26. 23 dekabr kuni Sofiyani kimlar ishg`ol qildilar? a. Chernogoriyaliklar b. Rossiyaliklar c. Germanlar d. Turklar 27. "San-Stefano”da sulx shartnomasini qaon imzoladilar? a. 1877 yil 23 dekabr b. 1878 yil 19 aprel c. 1878 yil 19 fevral d. 1881 yil 1 yanvar 28. Berlinda Yevropa davlatlarining kongressi qachon ochildi? a. 1881 b. 1877 c. 1878 d. 1901 29. Nechanchi yilda Abdurahmon boshchiligidagi qo`zg`olonchilar inglizlar ustidan g`alaba qozondilar? a. 1880 b. 1881 c. 1888 d. 1887 30. Afg`oniston amiri Abdurahmon kimning jiyani edi? a. S.Kobelev b. Kaufman c. Yoqubxon d. Sheralixon
31. 1880 yil iyul oyida Rossiya qo`shinlari kim boshchiligida Turkmaniston tomon urush boshladi? a. Plexanov b. Sapata c. Kaufman d. Kobelev 32. Rus – yapon urushi qachon boshlandi? a. 1900 yil 14 aprel b. 1901 yil 3 may c. 1903 yil 1 iyun d. 1904 yil 24 yanvar 33. 1904 yil 8 aprelda kimlar o`rtasida "Antanta” bitimi imzolandi? a. Frantsiya va Angliya b. Angliya va Rossiya c. Germaniya va Frantsiya d. Rossiya va YAponiya 34. "Lena Goldfilds” jamiyati qaerda joylashgan edi? a. Angliya b. AQSH c. Germaniya d. London 35. 1905 yil 12 mayda Ivonovo – Voznesensk shahrida qanday voqealar bo`lib o`tdi? a. Yirik ish tashlash bo`ldi b. 151 deputatdan iborat vakillar Kengashi saylandi c. a-b javoblar to`g`ri d. Hamma javoblar to`g`ri 36. Rossiyada qachon yangi saylovlar haqidagi qonun chiqdi? a. 1902 yil sentabrda b. 1903 yil aprelda c. 1904 yil mayda d. 1905 yil dekabrda 37. Rossiyadagi birinchi Davlat Dumasi qachon o`z ishini boshladi? a. 1908 yil 3 iyunda b. 1907 yil 15 fevralda c. 1906 yil 27 aprelda d. 1907 yil 1 noyabrda 38. Rossiya – YAponiya o`rtasida savdo shartnomasi va baliq ovlash to`g`risidagi konvensiyasi qachon imzolandi? a. 1907 yil 1 noyabrda b. 1907 yil 15 iyulda c. 1906 yil 3 mayda d. 1906 yil 27 aprelda
39. Rossiyada uchinchi Davlat Dumasi qachon ochildi? a. 1901 yil 15 iyul b. 1907 yil 1 noyabr c. 1907 yil 8 aprel d. 1906 yil 3 may 40. 26 – 27 oktabrda Kranshtatda kimlarning stixiyali qo`zg`oloni bo`lib o`tdi? a. Matroslar b. Soldatlar c. a va b javoblar to`g`ri d. Savdogarlar
1. Germaniyada sanoati 1932 yilgi ishlab chiqarish darajasi 1928 yilgi ishlab chiqarishning darajasi necha foizini tashkil etardi? a. 50 b. 52 c. 57 d. 58 2. Germaniya kansleri etib kim tayinlandi? a. Genrix Bryuning b. G.Myuller c. Frans pon Porer d. E.Telman 3. Murosasiz ixtiloflartaziyqi ostida qachon Myuller hukumati iste’fo beradi? a. 1930 yil 20 mart b. 1932 yil 27 mart c. 1930 yil 29 mart d. 1930 yil 27 mart 4. Reyxstagning qonunchiqarish faoliyati deyarli to`xtab qolganda qachon, qancha qonun qabul qilindi? a. 1930 yil 6 ta b. 1932 yil 90 ta c. 1932 yil 583 ta d. 1932 yil 5 ta 5. Ernst Telman kim edi? a. 1925 yilda ishchilar harakati rahbari b. Birinchi jahon urushi askari c. 1923 yili Gamburg qo`zg`oloni rahbari d. Hamma javoblar to`g`ri 6. "Fashistlarga qarshi aksiya” nomli xalq harakatini boshlash to`g`risida qaror qachon qabul qilindi? a. 1930 yil mayda b. 1931 yil mayda c. 1932 yil avgustda d. 1932 yil mayda 7. 1932 yil 30 mayda Bryuning vazifasidan chetlashtirilgandan keyin uning o`rniga kim tayinlandi? a. Telman b. Gitler c. Frans fon Papen d. To`g`ri javob yo`q
8. Mehnatkashlar otryadi 1930 yili qancha edi? a. 100 ming b. 200 ming c. 300 ming d. 1 million 9. Natsizm nima? a. Germaniya fashizmining nomlaridan biri b. Germaniya fashistlar natsianal – sotsialistlar partiyasi nomi c. a va b javoblar to`g`ri d. To`g`ri javob yo`q 10. Gitlerning o`z homiylari bilan birinchi uchrashuvi qachon bo`lib o`tdi? a. 1932 yil 27 yanvar b. 1930 yil 16 yanvar c. 1390 yil 30 yanvar d. 1930 yil 26 yanvar 11. Germaniyaning bosh tayanchlaridan biri bo`lgan tashkilotga kim boshchilik qilardi? a. Marks b. Ferenbax c. Virt d. Gimler 12. Germaniyadagi fashistlarni maxfiy davlat politsiyasi nima deb atalgan? a. Fyurer b. Gestapo c. Getto d. Natsist 13. Germaniyada birinchi konslager Buxendvaldda – Veymar yaqinida barpo etilgan. Ikkinchi konslager qaerda barpo etilgan? a. SHillerda b. Gyoteda c. Daxuda d. To`g`ri javob yo`q 14. Getoo nima? a. Totalitar tuzumning maxsus ishlab chiqarilgan mafkurasi b. Shaharlarning yaxudiylar yashashi uchun ajratilgan qismi c. O`lim lagerlari d. b va s javoblavr to`g`ri
15. Matbuot, radio, teatr, kino – bularning barchasi kim boshchiligidagi axborot vaziri nazorati ostiga o`tdi? a. Gittler b. Virt c. Ferenbax d. Gebbes 16. Germaniyada 1933 yildan boshlab yoshi nechada bo`lgan yoshlar uchun ikki yillik ko`ngilli mehnat majburiyati joriy etildi? a. 4 yoshdan 30 yoshgacha b. 16 yoshdan 32 yoshgacha c. 18 yoshdan 25 yoshgacha d. 19 yoshdan 28 yoshgacha 17. Davlat korxonalari po`latning necha foizini ishlab chiqarishgan? a. 43 b. 17 c. 13 d. 45 18. Natsistlar tuzumi majburiy mehnatni joriy qildi. Qachon mehnatni erkin tanlash huquqi bekor qilindi? a. 1934 yil 20 yanvarda b. 1940 yil 4 yanvarda c. 1934 yil 10 yanvarda d. 1960 yil 1 fevralda 19. Germaniya yirik sarmoyasi nimani qo`lga kiritdi? a. Siyosiy hokimiyatni b. Iqtisodiy hokimiyatni c. Bo`sh erlarni d. Harbiy polegonni 20. germaniya iqtisodiyotida mamlakat sanoatining asosini tashkil etuvchi nechta eng yirik sanoat konsernlari o`rin egallab turardi? a. 10 b. 20 c. 22 d. 30
21. Harbiy doktrina qanday tizim? a. Davlatdagi harbiy ishlarni rivojlantirish b. Mamlakat va qurolli kuchlarni yuz berishi mumkin bo`lgan urushga tayyorlash c. Urushni olib borish usullarni ishlab chiqish boasidagi nuqtai nazarlar. d. Hamma javoblar to`g`ri 22. Germaniya millatlar ligasidan qachon chiqdi? a. 1933 yil oktabrda b. 1933 yil dekabrda c. 1933 yil noyabrda d. To`g`ri javob yo`q 23. 1935 yil mayda nima e’lon qilindi? a. "Mayn Kampf” kitobini b. Versal bitimining qurollanishi bandlarni bekor qilinganini c. 20 ming avtomobil sotilganini d. Sovet ittifoqining yo`q qilinishi 24. Gitler fuqorolar urushi paytida Ispaniga qancha samalyotlar yuborgan? a. 7 ming b. 8 ming c. 7 mingdan ortiq d. 8 mingdan ortiq 25. 1936 yil iyulida Avstriya kansleri Germaniya bilan shartnoma imzoladi. Kansler kim edi? a. Marks b. Gitler c. Kurt SHushing d. Konrad Genleyn 26. Gitler kim bilan hamkorlikda Angliya – Germaniya dekloratsiyasini imzoladi? a. Dekloratsiya bo`lmagan b. CHemberlen bilan c. Konrad Genleyn bilan d. Gaston Dumerg bilan 27. Gitler Polshaga bostirib kirish va uni tor – mor etish rejasini qanday atagan? a. Vays rejasi b. Zulm rejasi c. a va b javoblar to`g`ri d. To`g`ri javob yo`q
28. Germaniyadagi "Krupp” zavodi qurol – aslaxalar ishlab chiqarishgandi. Filiallari bo`lgan SHvetsariya, Avstriya, Gollandiya qanday qurollar ishlab chiqarishardi? a. Og`ir artileriya b. Tanklar c. Pulemyotlar d. Aviabombalar e. To`g`ri javob yo`q 29. Germaniya qo`shinlari qachon Avstriyaga bostirib kirdi? a. 1938 yil 12 martda b. 1938 yil 11 martda c. 1936 yil 25 noyabrda d. 1933 yil oktyabrda 30. Germaniya fashistlar diktaturasining o`rnatilishiga olib kelgan omillar? a. Yirik sanoatchilar bu tuzumda siyosiy va iqtisodiy inqirozdan chiqish yo`lini ko`rganlar b. O`rta tabaqalar va qishloq aholi iqtisodiy tanglikning engillashishiga umid qilganlar c. Mamlakatda fashistlar diktaturasining o`rnatilishiga qarshi turishga qodir kuchlar topilmagan d. Hamma javoblar to`g`ri e.
1. Xitoyda odamlar qachondan beri yashab keladi? a. 500 – 600 ming yillardan beri b. 500 – 400 ming yillardan beri c. 700 – 800 ming yillardan beri d. 600 – 700 ming yillardan beri 2. Shan-in sulolasining asoschisini aniqlang? a. Lyu Ban b. Chu c. Chen Tan d. Sin shi 3. Xitoyda dastlabki quldorlar davlati qachon tashkil topadi? a. 14 – 17 asr b. 13 – 14 asr c. 18 – 13 asr d. 16 – 14 asr 4. Shan-in davlati qulagandan keyin Xitoyda qanday podshohlik tashkil topdi? a. Chjou podsholigi b. Tao – szu podsholigi c. Shan – Yanga podsholigi d. Sin Shi Xuandi podsholigi 5. G`arbiy Chjou podsholigining poytaxti qaer edi? a. Xao b. Shan-in c. Chen Tan d. Sin shi 6. Sharqiy Chjou podshohligi nechanchi asrlarni o`z ichiga oladi? a. 8-3 asrlar b. 7-4 asrlar c. 4-3 asrlar d. 8-5 asrlar 7. Xitoyni yagona davlatga birlashtirishda sin podshohligi qaysi podshohlik bilan urush olib boradi? a. Chjen b. Chu c. Sin shi d. Tao szu 8. Sin podshosi Sao – chun kimga mamlakatni boshqarishda islohat loyihasini ishlab chiqishni topshiradi? a. Tao Szu b. Chu c. Shay – Yanga d. Chjen 9. Kimning xukmronlik davrida Sin podshohligi kuchayadi? a. Chu b. Chjen c. Shau - Yange d. Tao Szu 10. Kimning buyrug`i bilan 460 ta konfutqiychi olim, yangilarning dushmanlari hisoblanib, tiriklayin erga ko`milgan? a. Sin Ish Nuandi b. Fan Chun c. Sim Syan d. Chjen 11. Buyuk Xitoy devorining uzunligi necha km bo`lgan? a. 4000-3000 b. 3000-2000 c. 4000-5000 d. 5000-6000 12. Sin Shi Xuandi qachon va necha yoshida vafot etdi? a. Mil.avv. 210 yil 48 yoshda b. Mil.avv. 220 yil 46 yoshda c. Mil.avv. 200 yil 47 yoshda d. Mil.avv. 205 yil 49 yoshda 13. Xitoyda qachon Xan saltanati o`rnatildi? a. Mil.avv 202 yil b. Mil.avv. 206 yil c. Mil.avv. 204 yil d. Mil.avv.205 yil 14. O`zini Gao – Szu deb atashlarini buyurgan Xan podshohini aniqlang? a. Lao Chun b. Chjen c. Lyu ban d. Szin di 15. Etti hokim qo`zg`oloni qaysi hukmdor davrida bo`lib o`tadi? a. Chjen b. Lyu Ban c. Szin di d. Chjan Syan 16. Xitoy davridagi "Oltin asr” davrini aniqlang. a. 150 – 85 b. 144 – 84 c. 145 – 86 d. 140 – 87 17. Buyuk Ipak Yo`lining paydo bo`lishi kimning nomi bilan bog`liq? a. Chjan Syan b. Chjen c. Szin di d. Lyu Ban 18. Xitoyliklar "qon bilan terlaydigan osmon otlari” qaerdan olganlar? a. Baqtriyadan b. So`g`diyonadan c. Marg`iyonadan d. Dovondan 19. "Qizil qoshlilar” qo`zg`oloni yo`lboshchisi kim edi? a. Szin di b. Chjan Syan c. Sim Siyan d. Fan Chun 20. "Sariq ro`mollilar” qo`zg`oloni nechanchi yilda bo`lgan? a. 188 b. 185 c. 184 d. 187
21. "Sariq ro`mollilar” qo`zg`oloni necha yil davom etgan? a. 20 b. 22 c. 12 d. 25 22. Xitoyda daslabki yozuvning paydo bo`lishi qaysi podshohlik davriga to`g`ri keladi? a. Xan b. Shan in c. Xuan di d. Lyu Ban 23. Milloddan avvalgi 1 asrda... a. Yozuv kashf etildi b. Qog`oz kashf etildi c. Xan podsholigi d. So`nggi Xan podsholigi 24. Tarixiy xotiralar kitobining muallifi kim? a. Chjen b. Fan Chun c. Shan in d. Sim Siyan 25. Xitoyliklar e’tiqodidagi oliy xudoni aniqlang? a. Xan b. Shan in c. Di d. Xuan di
Futbol(ingl. «foot» — oyoq, «ball» — toʻp) — sport oʻyini. Oʻyindan maqsad toʻpni raqib darvozasiga kiritish. Bunga har bir jamoadagi darvozabon xalaqit berishga intiladi, unga oʻz darvozasi yaqinidagi jarima maydonchasi ichida toʻpga qoʻl bilan teginish ruxsat etilgan. Boshqa barcha oʻyinchilarga, shuningdek oʻz jarima maydonchasidan tashqariga chiqqan darvozabonga ham bunday huquq berilmagan.
Toʻp uchun kurashda chalib yiqitish, raqibga zarba berish kabi kuch ishlatishlar taʼqiqlanadi. Agar oʻyinchi toʻpga qoʻlidan tashqari tanasining istalgan boshqa yeri (odatda oyogʻi) bilan istalgan vaqtda zarba bera oladigan holatda boʻlsa, oʻyinchi toʻpni egalladi, deb hisoblanadi
Boks
Mushtumli kurashni tasvirlovchi suratlar va hujjatlar tarixi eramizdan avvalgi 3-ming yillikka borib taqaladi[1] (Iroqda mushtli kurash haqida eslatuvchi 7 ming yil yoshli tosh lavha topilgani haqida iddao ham mavjud).[2] Qoʻlqopli janglar haqida hikoya qiluvchi eng qadimiy manbalar Minoy Kritida topilgan (eramizdan avvalgi 1500-yil).[1]
Qadimgi Yunonistonda bunday janglar pigme, deb atalgan va EA 688-yilda Olimpiya Oʻyinlariga kiritilgan. Ishtirokchilar charm qoʻlqop kiyib kurashishgan. Qadimgi Rimda gladiatorlar qilichbozlikdan tashqari shunday mushtumli janglarda ham qatnashishardi. Keyinchalik bu kurash Rim oqsuyaklari orasida ham tarqalib ketdi, biroq imperator Oktavian Avgust bunga chek qoʻydi. Ancha vaqt oʻtib, eramizning 500-yilida bu kurash Buyuk Teodorix tomonidan diniy sabablarga koʻra taqiqlandi, lekin bu taqiq katta ta'sir ko'rsatmadi.
Zamonaviy boks XVIII asrda shakllana boshladi. 1743-yilda Jack Broughton bokschilarni oʻlimdan asrash uchun qoidalar (beldan pastga urmaslik, yiqilgan raqibga tegmaslik kabi) kiritdi. 1867-yili John Graham Chambers tomonidan yangi qoidalar eʼlon qilindi. XX asrda xalqaro boks tashkilotlari (WBA, WBO, IBF, WBC) tuzildi.