Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Nosir al-Fargʻoniy 797—865-yillarida yashab ijod qilgan vatandoshimizdir. U oʻz asarlari bilan fan tarixida katta iz qoldirdi. U matematika, geografiya, astronomiya, tarix sohalarida ijod qildi. Uning ijodiy faoliyati Bagʻdodda ulugʻ mutafakkir olim al-Xorazmiy rahbarligidagi «Bayt ul-hikma» bilan bogʻliqdir.
Abu Ali ibn Sino (to`liq ismi: Abū ‘Alī al-Husayn ibn ‘Abd Allāh ibn Sīnā al-Balkhī; forscha: ابوعلى سينا/پورسينا; arabcha: أبو علي الحسین بن عبدالله بن سینا) olimi, faylasufi. 980-yildaBuxoroda tu`ilgan va 1037-yiliHamadonda vafot etgan.
Alisher Navoiy (1441, 9 fevral-1501, 3 yanvar) ulug‘ o‘zbek shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi bo‘lgan. G‘arbda chig‘atoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi, sharqda «nizomi millati va d-din» (din va millatning nizomi) unvoni bilan ulug‘lanadi.
IMOM ISMOIL
AL-BUXORIY (810 - 871)
Buxoriyning to‘liq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil ibn
Ibrohim ibn al-Mug‘ira ibn Bardazbah al-Juafiy al-Buxoriydir. U Buxoroda katta
olim oilasida 810 yil 20 iyulda tug‘ilgan. U yoshligidanoq o‘zining o‘tkir
zehni va kuchli iqtidorini namoyon qiladi. Muhammad Buxoriy go‘dakligidayoq
otasi dunyodan o‘tadi va onasining qo‘lida qoladi.
16 yoshida onasi va akasi
Ahmad bilan birga hajga borib, 4 yil Makkada yashagan. Yo‘l-yo‘lakay Balx, Basra, Kufa, Bag‘dod,
Xums, Damashq, Misr, Makka va Madina singari ko‘plab shaharlardagi hadisshunos
olimlardan saboq oladi. Bu paytda u mashhur muhaddislar Abdulloh ibn Muborak va
boshqalarning hadis to‘plamlarini to‘lig‘icha yod olib ulgurgan edi.
Buxoriy 18 yoshga kirganda bir qator yirik ilmiy asarlar muallifi edi. Uning
ustozlaridan Shayx Doxiliy shogirdining quvvai hofizasiga, bahslashish
mahoratiga, dalillarni keltirishdagi izchil mantig‘iga ko‘p marta qoyil qolgan,
tan bergan va uni olqishlagan edi. Buxoriy islom mamlakatlarini kezib, jami 600
ming hadis yozib olgan. Al-Buxoriy umrining so‘nggn kunlarini Samarqand
yaqinidagi Xartang qishlog‘ida o‘tkazadi va hijriy 256 (milodiy 871) yilda
vafot etadi.
Asarlari: «Al-Jomi’ as-sahih» («Ishonarli to‘plam»), «Al-Adab
al-mufrad» («Adab durdonalari»), «Kitob asmo’ is-sahobi», «Kitob af’ol
il-ibod», «Kitob ul-favoid», «At-tarix al-kabir», «Tarixi us-siqot vazzuafomin
ruvotil-hadis», «Qazoyi as-sahabat vat-tobe’ini», «Tarixi kabir», «Tarixi
Buxoro» va boshq.
HAMID OLIMJON (1909-1944)
Shodlik va baxt kuychisi, iste’dodli shoir, dramaturg, olim, davlat va jamoat
arbobi Hamid Olimjon 1909 yil 12 dekabrda Jizzax shahrida dunyoga keldi.
Narimonov nomidagi boshlang’ich maktabni tugatgach, Samarqand pedagogika bilim
yurtida (1923-1926) O’zbek Pedakademiyasida (1926-1931) o’qidi.
Hamid Olimjon talabalik yillaridayoq she’r yozdi. Uning asarlari
1926 yildan «Zarafshon» gazetasida chiqa boshladi. 1927 yilda shoir mazkur
ro‘znoma muharririyatiga ishga o‘tdi.
Hamid Olimjonning «Ko‘klam» nomli ilk
she’riy to’plami 1929 yilda bosilib chiqdi. Shundan so‘ng «Olov sochlar»
(1931), «O’lim yovga» (1932),
«Poyga» (1932) kabi she’riy to‘plamlari nashr etildi.
Davr bilan birga odim tashlagan, o‘z ijodida xalqimizning mehnat qahramonligini
tasvirlagan shoir 30-yillarda adabiyotimizda siyosiy lirikaning eng yaxshi
namunalarini yaratdi.
Hamid Olimjon poeziyasining lirik qahramoni — vatanparvar inson, «Vodiylarni
yayov kezganda» o‘sha lirik qahramonga yangi turmush yaratuvchisi sifatida
jahonga tanildi. Ana o‘sha lirik qahramon Ulug’ Vatan urushi yillarida «Jangchi
Tursun» bo‘lib gavdalandi.
O’zbekiston Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi (1943)
Hamid Olimjon o‘zbek
adabiyotpning dolzarb masalalari bo‘yicha qator
ilmiy-tanqidiy asarlar yaratdi.
Hamid Olimjon A.S. Pushkin, L.N. Tolstoy, M. Gorkiy, V.
Mayakovskiy, A. Serafimovich,
T. Shevchenko, M. Lermontov, N.
Ostrovskiy, A. Korneychuk asarlarga tarjima qildi va ular haqida
maqolalar yozdi.
O’zbek xalq og’zaki ijodining ajoyib durdona asari «Alpomish» dostoni birinchi
marta Hamid Olimjon tomonidan nashrga tayyorlanib, so‘z boshi bilan (1938) chop
etildi. U Alisher Navoiyning 500 yilligini o‘tkazish yubileyi komitetining
a’zosi sifatida ulug’ shoir hayoti va ijodi yuzasidan ilmiy-tadqiqot ishlarini
olib bordi.
uuu
Hamid Olimjon 1939 yildan to umrining oxiriga O’zbekiston Yozuvchilari
uyushmasiga rahbarlik qildi.
Hamid Olimjon o‘zining «Daryo kechasi» (1936), «Chirchiq sohillarida» (1937),
«O’lka» (1939), «Baxt» (1940) to‘plamlari, «Ikki qizning hikoyasi» (1935-1937),
«Oygul bilan Baxtiyor» (1937), «Zaynab va Omon» (1938), «Semurg’» (1939)
dostonlari bilan novator shoir sifatida davrining ilg’or g’oyalarini tarannum
etdi.
Ulug’ Vatan urushnning olovli
yillarida uning «Muqanna» nomli she’riy dramasi yaratildiki, u hanuzgacha
dramaturgiyamizning gultoji bo‘lib kelayotir. Uni «Jinoyat» dramasi zamonaviy
mavzuda yozilgan. Bu davrda uning bir necha she’riy to‘plamlari bilan bir
qatorda «Jangchi Tursun», «Roksananing
ko‘z yoshlari» kabi qator balladalari ham yaratildi.
Iste’dodli shoir Hamid Olimjonning ko‘pchilik asarlari qardosh xalqlar va
xorijiy xalqlar tillariga tarjima qilingan.
Shoir 1944 yilda avtomobil halokagiga uchrab vafot etgan. Uning nomi
abadiylashtirilgan.
Asarlari: «Kimdir» (1926, ilk she’ri),
«Ko‘klam» (1929, ilk she’riy to‘plami), «Tong shabadasi» (1931, hikoyalar
to‘plami), «Olov sochlar» (1932, she’riy kitob), «Daryo kechasi» (1936),
«Sherlar» (1937), «O’lka», «Oygul bilan Baxtiyor» (1937 yil, 16-26 noyabr kunlari
yoeilgan), «Baxt» (1940), «Nima bizga Amerika!», «Temir qonun», «Zaynab va
Omon» (ikki qizni tarbiyalab voyaga yetkazgan Anor xola obrazi berilgan),
«Holbuki tun» (tun qo‘ynida borliq haqida o‘ylar ifodalangan), «O’zbekiston»,
«Roksananing ko‘z yoshlari» (voqealar Shahrixonda bo‘ladi, qahramonlari: Vova,
Roksana, Sora), «Semurg‘, Parizod yoki Bunyod», «O’rik gullaganda» (Hasan
Qayg‘i degan qozoq oqinining fojiali qismati asosida yozilgan), «G’azal»,
«Chimyon esdaliklari», «Baxtlar vodiysi (1930-yillar bayroqdor bo‘lgan she’r),
«Baxt to‘g‘risida», «Qo‘lingga qurol ol», «Jangchi Tursun» (ballada),
«Ishonch», «Xat», «Muqanna» (1942), «Ofeliyaning o‘limi», «Kuygay», «Jinoyat»
dramasi va boshq.
Shukrullo (1921 yilda tug‘ilgan)
Shukrullo (Yusupov) 1921 yil 2 sentyabda Toshkent
shahrining Shayxontohur dahasida tug‘ilgan. O’zbekiston xalq shoiri (1981).
O’zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi (1977). Pedagogika bilim yurti
(1935— 38) va Nizomiy nomidagi Toshkent
pedagogika institutini tugatgan (1944). Ilk she’rlar to‘plami — «Birinchi
daftar» (1949). «Qalb qo‘shiqlari» (1949), «Hayot ilhomlari» (1959), «Umrim
boricha» (1960), «Inson va yaxshilik» (1961), «Zarralar» (1973), «Suyanchiq»
(1977), «Yashagim keladi» (1978), «Sening baxting» (1988), «To‘qilgan
dardlarim» (2001), «Shafaq» (2007) va boshqa she’riy asarlar muallifi. Ko‘plab
dostonlar («Asr bahsi», 1985), bolalarga atalgan she’r va ertaklar («Yulduzlar,
1964) hamda she’riy dramalar («Hasrat bog‘i», 2004) yozgan. «Javohirlar
sandig‘i» (1983) essesi, katag‘on davri dahshatlari haqidagi «Kafansiz
ko‘milganlar» (1989) avtobiografik qissasi, «Tirik ruxlar» (1999)
roman-xronikasi ham bor. Alisher Navoiy nomidagi O’zbekiston Respublikasi Davlat
mukofoti laureati (1994). «Do‘stlik» (1994) va «El-yurt hurmati» (1999)
ordenlari bilan mukofotlangan.
OYBEK (1905-1968)
Muso Toshmuhammad o‘g‘li Oybek 1905 yil 10
yanvarda Toshkentning Gavkush mahallasida dunyoga kelgan. Yozuvchining otasi
Toshmuhammad aka dastlab bo‘zchi bo‘lgan, lekin bu hunar turmush tebratish
kuchiga ega bo‘lmay qolganda, u baqqolchilik qilgan. Oybekning tarbiyasi bilan
onasi Shahodat Nazar qizi va bobosi shug‘ullanganlar. Shoir dastlab eski
maktabda, so‘ngra «Namuna» maktabida, ta’lim va tarbiya texnikumida o‘qidi. U
1925-1930 yillarda ToshDUning ijtimoiy fanlar fakultetining iqtisod bo‘limida
o‘qidi (1927-29 yillarda Sankt-Peterburgdagi Xalq xo‘jaligi institutida o‘qib
kelgan).
Oybek 1935 yilgacha o‘zi tugatgan dorilfununda siyosiy iqtisoddan dars berdi.
1935 yilda dars berishni tashlab, til va adabiyot institutida ilmiy xodim
bo‘lib ishlay boshladi. Qatog‘onlik yillari yozuvchi institutdan ham,
Yozuvchilar uyushmasidan ham haydaldi. Butun umri o‘zbek adabiyoti va uning
cho‘qqisi - Alisher Navoiy ijodini sevib o‘rgangan Oybek dastlab Navoiy haqida
ilmiy maqolalar, keyin «Navoiy» lirik dostonini (1936-1937) va nihoyat 1942
yilda «Navoiy» romanini yozdi. Oybek O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasida
(1945-49), respublika Fanlar akademiyasida (1951 yilgacha) faoliyat yuritdi.
O’zbekiston xalq yozuvchisi, Fanlar akademiyasining akademigi bo‘lgan shoir
1968 yil 1 iyulda vafot etdi. Uning qabri Forobiy qabristonidadir.
1974-1985 yillarda Oybekning 20 jildli «Mukammal asarlar to‘plami» nashr
etildi. Oybek Gyotening «Faust», Dantening «Ilohiy komediya», Bayronning «Kain»
asarlaridan parchalar tarjima qildi. Lekin tarjimonlik ishining eng asosiy
kismi deb Pushkinning «Yevgeniy Onegin» asari tarjimasini hisoblagan. «Hozirgi
kunlarda bir doston ustida ishlayapman, - deb yozgan edi Oybek 1965 yilning 9
yanvarida yozgan tarjimai holida, - Doston tarixiy mavzuda, Amir Temur haqida.
Asarning nomi ham hozircha «Temur». Lekin adib o‘zining «Studentlar» va «Temur»
asarlarini nihoyasiga yetkazolmagan.
Asarlari: «Cholg‘u tovushi» (1922, birinchi sheri, «Tong
yulduzi» gazetasida chiqqan), «Tuyg‘ular» (1926, birinchi to‘plami), «Ko‘ngil
naylari» (1929), «Mash’ala» (1932), «Baxtigul va Sog‘indiq» (1933, she’riy
to‘plam), «Baxtigul va Sog‘indiq» (1934, doston. U toshkentlik savdogar
tomonidan sotib olingan go‘zal qozoq qizi va Toshkentda hunarmandlar va
batraklarni boyga qarshi qo‘zg‘olonga ko‘targan, nihoyat o‘z sevgilisini ozod
qilgan xalq oqini to‘g‘risidagi poema-ertakdir), «Quyosh qoraymas» (1943-1958, harbiy
mavzudagi roman, unga «Olovli yo‘llar» to‘plami eskiz (qoralama, badiiy asos)
bo‘lib xizmat qilgan), «Qizlar» (1947, doston), «O’ch» (1932, doston), «Hamza»
(1948, doston), «Bobo» (doston, avtobiografik xarakterda), «Temirchi Jo‘ra»
(1933), «Qutlug‘ qon» (1940, bu asarga «axtigul va Sog‘indiq», «O’ch» kabi
asarlar «xamirturush» bo‘lib xizmat qilgan), «Bolalik» (1963, avtobiografik
asari), «Nur qidirib» (1958), «Ulug‘ yo‘l» (1967, bu romanda 1917-1922 yillar
hayot voqealari tasvirlangan), «Gulnor ona», «Fanorchi ota», «Na’matak», «Yer»,
«Turmush yo‘lida», «Tog‘ sayri», «Abadiyat va umr», «Tepaga chiqamen, soyga
tushamen», «Quyosh qo‘shig‘i», «Mashrab» (1937, «Ana shoir kelar...Bir to‘da
bola - Uning orqasidan ajralmas soya. Ko‘zlar aks etadi muhabbat, maroq, Uni
bilish qiyin: go‘yo jufti toq, Asrlar ko‘rmagan ajib devona» kabi satrlar shu
she’rdan olingan), «Oltin vodiydan shabadalar» (1949, bu asarga «Qizlar»
dostoni eskiz bo‘lgan, qahramonlari: O’ktam, Sayramov, Komila va boshq.), «Guli
va Navoiy» (1968, doston), «Alisherning bolaligi» (bu qissa 1974 yilda e’lon
qilingan), «O’zbekiston» (1934), «Yig‘i kelmadi sira...» va boshq.
USMON NOSIR (1912-1944)
Olovdek lovillab dil yonur, Baxtliman janglarga yarasam! Usmon Nosir.
«Usmon Nosir deganda biz kimni tushunamiz? U shunday iste’dod egasiki,
bamisoli tekkan joyini kuydirguvchi olovdir. Usmon Nosir ulug‘ va abadiy
she’riyatning diydasidan oqib ulgurmagan shabnamdir, u hali qahqahaga aylanmay,
lablarimizda manguga qotib qolgan nim tabassumdir. Uning she’rlari ko‘z kabi
tirik, jonli, tutqich bermas hayot poralaridir. Biz Usmon Nosirni qadrlaymiz.
Chunki u she’riyatning tabarruk, muqaddas dargohida anvoyi bir chamandir, sira
xazon bo‘lmaydigan mo‘‘jiza bog‘ yaratib ketdi». Abdulla Oripov, 1983.
Usmon Nosir 1912 iil 13 noyabrda Namangan
shahrining Tanhogo‘r mahallasida Mamatxo‘ja va Xolambibi oilasida tug‘ilgan.
1921 yil Usmon Nosir o‘gay otasi va onasi bilan birga Qo‘qonga ko‘chib boradi,
«Yangi hayot» maktabida, 1925-29 yillarda Qo‘qondagi ikkinchi bosqich o‘zbsk
maktabida, 1929-1930 yillarda Moskvadagi Kinematografiya davlat ilmgohining
1-kursida, 1933 yil sentyabridan 1934 yilning mayigacha Samarqand Pedagogika
akademiyasida tahsil oladi, badiiy ijod bilan shug‘ullanadi. Shoir Cho‘lponni
o‘zining eng buyuk ustozi deb hisobladi.
30-yillarning o‘rtalarida Usmon Nosir boshqa qalamkash do‘stlari qatori
Toshkentga ko‘chib keladi, Ittifoq miqyosidagi ko‘pgina qurultoylarda
qatnashadi. Uning «Haqiqat qalami» degan ilk she’ri 1927 yilda «Yangi yo‘l»
jurnalida bosilgan. Usmon Nosir 1937 yil 13 iyulda qamoqqa olinadi, 1938 yil 5
oktyabrda o‘n yilga ozodlikdan mahrum etilib, dastlab Toshkent, so‘ngra
Magadan, Kemerovo turmalarida qiynoqlarga bardosh beradi. U 1944 yil 9 martda Kemerovo viloyatidagi
Marlinsk shahri lagerlaridan birida og‘ir kasallikdan vafot etadi. Usmon Nosirning
qabri Suslovo qabristonidadir.
U. Nosir 1936 yilda Pushkinning «Bog‘chasaroy fontani» va Lermontovning «Iblis»
(«Demon») asarlariii o‘zbekchaga o‘girgan. Uning «Norbo‘ta» dostoni fuqarolar
urushiga, «Naxshon» dostoni arman xalqi hayotiga bag‘ishlangan. «Atlas» dramasi
esa talabalar hayotidan olingan bo‘lib, unda sevgi, muhabbat, vafo va xiyonat
mavzulari yoritilgan. Usmon Nosir teatr saxnasiga shoir va tarjimon
snfatidaggata emas, mohir dramaturg sifatida ham ko‘tarilishni orzu qilar edi.
Uning «Zafar» (1929), «Nazirjon Xalilov» (1930), «Dushman» (1931), «So‘nggi
kun» (1932) kabi p’esalar yozgani ma’lum Shoirning «Atlas» p’esasi sahna yuzini
ko‘rmadi. «Go‘ro‘g‘li» p’esasi esa yo‘qoldi. Usmon Nosir Pushkinning «Yevgeniy
Onegin»idan go‘zal parchalar tarjima qilgan.
Asarlari: «Quyosh bilan suhbat» (1932), «Safarbar satrlar»
(1932), «Traktorobod» (1934), «Yurak» (1935), «Mehrim» (1936) kabi to‘plamlari,
«Norbo‘ta» (1931), «Naxshon» (1934), «Oyimjon», «Isroil» kabi dostonlari,
«Atlas» she’riy dramasi, «Yur, tog‘larga chiqaylik», «Begona», «Kechmish
kunlarim», «Qara satrlar», «Bobomning falsafasi», «Yurganmisiz, birga oy
bilan», «Yo‘lchi», «Qushcha kabi...», «Yana she’rimga», «Bog‘imga» (sonet,
4+4+3+3=14 misra), «Nasimaga deganim» (og‘ir xastaligiga qaramay hayotga
talpingan lirik qahramon tasviri berilgan), «Nil va Rim» («Erk haqida madhiya»,
Ramzes, Kleopatra, Sezar, Spartak kabilar nomi tilga olingan, «Rim - o‘yindan
o‘shm kutgan jinni teatr» deya ta’kidlangan), «Monolog» (talmeh sanatiga eng
ko‘p murojaat qilingan, Shekspir fojialarining qahramonlari tilga olingan),
«Qora satrlar», «Ilhomning vaqti yo‘q...», «Dengiz oyna kabi...», «Hayot
hali...» va boshq.
MIRTEMIR (1910-1972)
Turkiston shahri yaqinidagi
Iqon qishlog‘ida 1910 yilda tug‘ilgan. Mirtemir ota yurti tarovatini umrining
oxirigacha unutmagan shoir edi. Otasi dehqon va chorvador, ona tomondan bobosi
mulla edi. Mirtemir dastlab qishlog‘idagi Asfandiyor ismli No‘g‘oy domlaning
qo‘lida, 1921-1923 yillarda Toshkentdagi «Almaiy» nomli maktabda, 1925-1929
yillarda O’zbek Erlar bilim yurtida o‘qidi. 1929 yilda esa shoir Samarqanddagi
Pedagogika akademiyasiga o‘qishga kirdi, bir vaqtning o‘zida Yo‘ldosh
Oxunboboevning‘ shaxsiy kotibi bo‘lib ishladi. Poytaxt Toshkentga ko‘chishi
bilan Mirtemir ham Toshkentga kelib, Yozuvchilar uyushmasida, nashriyotlarda
xizmat qildi, institutlarda adabiyotdan dars berdi, lekin badiiy ijoddan,
yozishdan, tarjimadan tinmadi. «She’riyatimizning bobo dehqoni» bo‘lgan
Mirtemir 1978 yil 24 yanvar kuni 68 yoshida vafot etgan. Asarlari: «Tanburim ovozi» (1926, 1-she’ri), «Shu’lalar
qo‘ynida» (1928, ilk to‘plami), «Dilkusho», «Suv qizi», «O’ch», «Ona shahar»,
«Baliq ovi», «To‘rg‘ay», «Tong qushlari», «Jala», «Hali ham», «Bulut»,
«Handalak», «Ona tilim» (1974), «Roziman, rizoman o‘la-o‘lguncha» (1977, asosiy
g‘oyasi: xalqsevarlik, xalqni ulug‘lash), «Lolazordan o‘tganda» (1938),
«Shudring» (1965), «Surat» (qahramonlari: Toshbu va Oysuluv (bevafo go‘zal)),
«Toshbu» (urush yillarida front ortidagi o‘zbek ayollarining mashaqqatli hayoti
ifodalangan), «Onaginam», «Bu - men tug‘ilgan tuproq» (Oni-yurtga samimiy
muhabbat izhor qilingan), «O’zim bilaman», «Men seni», «Betobligimda»,
«Qoraqalpoq daftari» she’rlar turkumi va boshq.
Futbol(ingl. «foot» — oyoq, «ball» — toʻp) — sport oʻyini. Oʻyindan maqsad toʻpni raqib darvozasiga kiritish. Bunga har bir jamoadagi darvozabon xalaqit berishga intiladi, unga oʻz darvozasi yaqinidagi jarima maydonchasi ichida toʻpga qoʻl bilan teginish ruxsat etilgan. Boshqa barcha oʻyinchilarga, shuningdek oʻz jarima maydonchasidan tashqariga chiqqan darvozabonga ham bunday huquq berilmagan.
Toʻp uchun kurashda chalib yiqitish, raqibga zarba berish kabi kuch ishlatishlar taʼqiqlanadi. Agar oʻyinchi toʻpga qoʻlidan tashqari tanasining istalgan boshqa yeri (odatda oyogʻi) bilan istalgan vaqtda zarba bera oladigan holatda boʻlsa, oʻyinchi toʻpni egalladi, deb hisoblanadi
Boks
Mushtumli kurashni tasvirlovchi suratlar va hujjatlar tarixi eramizdan avvalgi 3-ming yillikka borib taqaladi[1] (Iroqda mushtli kurash haqida eslatuvchi 7 ming yil yoshli tosh lavha topilgani haqida iddao ham mavjud).[2] Qoʻlqopli janglar haqida hikoya qiluvchi eng qadimiy manbalar Minoy Kritida topilgan (eramizdan avvalgi 1500-yil).[1]
Qadimgi Yunonistonda bunday janglar pigme, deb atalgan va EA 688-yilda Olimpiya Oʻyinlariga kiritilgan. Ishtirokchilar charm qoʻlqop kiyib kurashishgan. Qadimgi Rimda gladiatorlar qilichbozlikdan tashqari shunday mushtumli janglarda ham qatnashishardi. Keyinchalik bu kurash Rim oqsuyaklari orasida ham tarqalib ketdi, biroq imperator Oktavian Avgust bunga chek qoʻydi. Ancha vaqt oʻtib, eramizning 500-yilida bu kurash Buyuk Teodorix tomonidan diniy sabablarga koʻra taqiqlandi, lekin bu taqiq katta ta'sir ko'rsatmadi.
Zamonaviy boks XVIII asrda shakllana boshladi. 1743-yilda Jack Broughton bokschilarni oʻlimdan asrash uchun qoidalar (beldan pastga urmaslik, yiqilgan raqibga tegmaslik kabi) kiritdi. 1867-yili John Graham Chambers tomonidan yangi qoidalar eʼlon qilindi. XX asrda xalqaro boks tashkilotlari (WBA, WBO, IBF, WBC) tuzildi.