ИСЛОМИЙ ШАР£ДАГИ ТИББИЙ МУАССАСАЛАР ¤рта аср мусулмон тиббиётининг ажойиб юту³ларидан бири касалхона, яъни "бемористон” ларнинг пайтобулишидир. Касалхоналар тиббий хизмат к´рсатиш маркази, турли хил касалликларни даволаш ва уларнинг олдини олиш маскани, руµий беморлар учун бошпана, µамда ³ариялар ва ожиз кишилар учун уй вазифаларини ´таган. Касалхоналар ´зига хос тузилишга эга б´либ, улар барча учун очи³ б´лган. Бу ерда беморнинг моддий аµволи ³андай эканлигидан ³атъий назар даволаш ишлари олиб борилаверар эди. Аввалига исломий Шар³да йирик касалхоналар VIII-IX асрларда Халифаликнинг бош маъмурий марказлари б´лмиш - Ба²дод, Дамаш³, Басра ва Кордовада, кейинчалик ( IX-X асрларда)Шероз, Марв µамда ва Райда ташкил этилган. Расмий равишда тан олинган илк мусулмон касалхонаси Ба²додда ¥орун ар-Рашид буйру²ига биноан Гундишопур мактаби вакили Жаброил ибн Бахтишо томонидан очилган. Юз йилдан сал орти³ ва³т ичида Ба²додда яна бешта касалхона барпо этилган эди. Шар³да кимё фанининг ривожланиши доришунослик тара³³иётига, шунингдек турмушга к´плаб янги дори воситаларининг кириб келишига сабабчи б´лди. Шу сабабдан, касалхоналар билан бир ³аторда дорихона муассасалари µам пайдо б´лган (12). Тиббий ва дорихона хизматларини назорат ³илиш б´йича махсус мансабдор шаµслар тайин ³илинар эди. Ибн Сино ´зининг тиббиёт соµасида яратган асарларида ´тмишдошлари томонидан т´планган билимларни жамлаб, бу фаннинг минг йиллик тара³³иётини хулосалабгина ³олмай, ´зининг салмо³ли µиссаси билан уни янги бос³ичга к´тарди. Ибн Сино чи³арган назарий ва амалий хулосаларининг к´пгина й´налишлари замонавий тиббиётга жуда я³ин туради, унинг аксарият маслаµатлари бугунги кунда µам ´з аµамиятини й´³отмаган. Ибн Сино турли касалликларга хос б´лган белгиларни ва ´з амалиётида учраган айрим ³изи³арли µодисаларни пухталик билан тасвирлайди. Натижада у баъзи касалликларда ташµис ³´йиш ва даволаш масалалари борасида к´плаб янгиликлар киритишга муваффа³ б´лди. Гарчанд µозирги ва³тга ³адар аллома ³аламига мансуб тиббий асарларнинг мавзулари ва уларнинг ани³ сони µа³ида т´ли³ маълумотлар б´лмаса-да, Ибн Синонинг тиббий мероси µа³и³атдан µам буюкдир. Буюк олимнинг тиббий меросида умумий µарактердаги; маълум бир аъзонинг алоµида касаллиги ёки организмнинг бутун системалари µа³ида, µамда фармакопея ва терапиянинг бош³а масалаларига ба²ишланган асарларни ажратиш мумкин . Тарихан Абу Али Ибн Сино асарларининг та³дири к´п жиµатдан исти³болли, ³исман эса турфа³иёфа б´лган. Олимнинг µаёти каби, унинг асарлари µам 1000 йил давомида синчиклаб ´рганилмо³да, жаµон хал³ларининг турли тилларига таржима ³илинмо³да; сулар яна тан³ид ³илиш ва бузиб к´рсатиш ларга µам дучор бґлишган.
|