Sаmаrqаndning tаriхiy vа аrхitеkturа yodgоrliklаri
Qаdimgi Аfrоsiyob mаnzilgоhlаri(e.а.8аsr)
Ulug`bеk оbsеrvаtоriyasi (1428-1429)
Shоhi Zindа аrхitеkturа аnsаmbli
Hаzrаt Хizr mаsjidi (19аsr o`rtаlаri)
Bibiхоnim mаsjidi (1399-1404)
Ulug`bеk mаdrаsаsi (1417-1420)
Shеrdоr mаdrаsаsi (1619-1635/36)
Tillа Qоri mаdrаsаsi (1647-1659/6
Chоrsu bоzоri (18 аsr охiri)
Bibiхоnim mаqbаrаsi
Ruхоbоd mаqbаrаsi (1380yillаr)
Оq-sаrоy mаqbаrаsi (1470)
Go`ri Аmir (1404)
Nаmоzgоh mаsjidi (17аsrlаr)
Ishrаt Хоnа mаqbаrаsi (1464)
Хоjа Аhrоr аnsаmbli (15-20 аsrlаr)
Cho`pоn Оtа mаqbаrаsi (1430-1440)
Хоjа Аbdu Dоrin qаbristоni (15-19 аsrlаr)
Mp3
Bizning savol
Savolga javobni dj-azamat.com@mail.ru
ga yuboring.
Statistika
Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0
Yadullayev Azamat
Главная » 2010 » Март » 13 » Fransuz xalqining bosqinchilarga qarshi kurashi. Janna d’Ark 15 asr oxirida
15:50
Fransuz xalqining bosqinchilarga qarshi kurashi. Janna d’Ark 15 asr oxirida
Fransuz xalqining bosqinchilarga qarshi kurashi. Janna d’Ark 15 asr oxirida Fransiya. Fransiya uchun Angliya bilan 1360-yili tuzilgan tinchlik bitimi nihoyatda og’ir edi. Mamlakatning 1/3 qismi inglizlarga o’tdi. Endilikda ingliz yerlari Luaradan Pirineygacha bo’lgan viloyatlarni o’z ichiga oladi. Ushbu vaziyatda Fransiya yangi janglarga tayyorlana boshladi. Karl 5 qirolligi davrida mamlakatda harbiy islohatlar o’tkazildi. Endigina paydo bo’lgan artileriya to’plarini ko’paytirishga alohida e’tibor qaratildi. Konnetabl – bosh mavqei kuchaytirilib, unga keng huquqlar berildi. Bu lavozimga tayinlangan kichik ritsr Dyugeklan katta jangga kirmasdan, kichik –kichik janglarda ingilizlarni yengib, ularni asta sekin dengiz qirg’og’iga chekintirdi. Ammo Fransuzlarning g’alabalari uzoqqa cho’zilmadi. Oradan ko’p vaqt o’tmasdan yana saroy nizolari kuchayib ketdi. Bundan foydalangan ingilizlar yangidan hujumga o’tdilar. Ko’p jihatdan hal qiluvchi jang 1415-yili Azenkur shahri yonida bo’ldi. Fransuz ritsarlarining jangdagi mag’lubiyatidan foydalangan ingilizlar Fransiyaning shimoliy qismini to’liq egallashdi. Mamlakatda parokandalik boshlandi. Ruhoniylar, ko’plab viloyatlar Angliya qirolini tan olisha oshiqardilar. Eng qudratli feodallardan biri Burgundiya gersogi ham ingilizlar tomoniga o’tdi.Feodalar xoinligi oqibatida ingilizlar Parijga kirdilar. Nihoyat, 1420-yili Karil V1 Fransiya uchun tahqirli Trua shartnomasiga qo’l qo’yishga majbur bo’ldi. Shartnomaga binoan Fransiya va angliya Genrih V hukmdorligidagi yagona qirolikka aylandi. Lekin taqdir taqozosi bilan 1422-yili Genrih V 36 yoshida to’satdan vafot etdi. Angliya va Burgundiya 10 oylik. Genrih 6 ni qirol deb elon qilishdi. Fransiyaning markaziy va janubiy viloyatlari Karl 7 (1422-1461yillar) qirolligini tan oldilar. Taxt uchun kurash davom etardi. Fransuz qo’shinlarining qolgan qutganlari Laura Fransiya qirg’og’idagi qal’alarga joylashadi. Ularning tayanch maskani Orlean shahri edi. Mabodo shahar taslim bo’lsa, mamlakat janubiga boradigan yo’l ochilardi. Vaziyatni tushungan ingilizlar Orleanni qamal qildilar. Fransiya taqdiri Orlean ostonalarida hal bo’lmoqda edi. Inglizlar mamlakatda ho’jayinlik qila boshlashi, tahqirlash va talashlar aholining qarshiligini kuchaytirdi. Feodallarning ojizligini ko’rgan halq o’z uyini va mamlakatni o’zi himoya qilishi vaqti kelganligini angladi. Fransiya shahar va qishloqlariga talonchilarning hujumlarini qaytarish uchun aholini cherkov qo’ng’iroqlarini chalib to’plashardi. Bu borada Orlean shahri aholisining 200 kunlik mudofaasini alohida ta’kidlash lozim. Shaharliklar uzoq –uzoq joylardan toshlar keltirib, zambaraklarga o’q tayyorladilar, temirchi ustalar qurol aslahalar yasadilar. Ingilizlar hujumi paytida butun aholi qal’a devorlarida turib ularga qarshi jang qilardilar. Fransiya tarihidagi nihoyatda og’ir bir pallada urushda Janna d’Ark nomi bilan bo’g’liq keskin burilish bo’ldi. Janna xalq harakativakillar orasida uning timsoli va qahramoniga aylandi. Janna d’Ark 1412-yil Fransiyaning Lotaringiya bilan chegaradosh kichkikina domremi qishlog’ida dehqon oilasida tug’ilgan . mamlakatning nisbatan tinch bo’lgan bu qismiga urush avj olgan hududlaridan ko’plab qochoqlar kelgandi. Qizcha yoshligidan qochoqlarning urushdagi azob uqubatlari haqidagi hikoyalarni tinglab katta bo’ldi. Uning ta’srirchang hayollarida qo’shimga qo’mondon bo’lib Fransiyadan inglizlarni haydash istagi va ishonchi tug’ildi.O’ychan va tavqador qizaloq avliyolar nidosini eshitganligini va ular Jannani harbiy jasoratga da’vat etib, yordam berishni va’da qilganlarini ta’kidlardi. Orlean qamalini eshitgan Janna Vokuler shahriga kelib, qal’a qo’mondonini o’ziga xaloskorlik vazifasi yuklanganligiga ishontiradi. Ot va qurol-yarog’ olib, erkaklar kiyimini kiygan Janna harbiy otryad hamkorligida shahzodaKarl turgan shinon qal’asiga keladi. Uning haqidagi xabar tez orada butun Fansiyaga yoyilib, xalqda Jananning mo’jizakor kuchiga ishonch tug’ildi. Karl 7 qobilyatli hukumdor sanalsa-da, beg’am va dangasa bo’lib, bu paytda behuda harakatlardan toliqqan va hatto taxtdan voz kechishga tayyor edi. Shunday bir vaziyatda holdan toygan saroy ahllari va qo’shinga 16 yoshli Janna d’Ark extirosli chaqiriqlari bilan murojat qilib ularni ruxlantirdi. Qirol sinash uchun Jannani tajribali harbiylar hamrohligida Orleanga yubordi. Xalq uni avliyodek kutib oldi va baland rux bilan jangga kirishdi. Zamondoshlarining hikoyasicha, janglardan birida yaralgan Janna yig’lab yuboradi, lekin tezda o’zini tutib olib, yana olishuvni davom etiradi. Ingilizlar qurgan istehkomlar bir necha kun davomida zabt etilib, Orlean qamaldan halos bo’ldi. Dushmanlar chekinishi Janna shuhratining butun mamlakatga yoyilishiga sabab bo’ldi. Janna d’Ark urushga xalq urushu tusini berdi. Shu paytgacha harakatsiz xalq ommasi endi tug’yonga kelgandi. Xalq harakati boshida oddiy oiladan chiqqan qiz turardi. Janna Fransiyada va fransuzlardan ilk marotaba millat tuyg’usini uyg’otdi. Janna d’Arkning qat’iy taziyqi bilan Karl 7 ning Reymasga yurush uyishtirib toj kiyishi hukumdorning halq ko’z oldida vaYevropaning boshqa mamlakatlarida yagona qonuniy qirol sifatida tan olinishiga sabab bo’ldi. Shampan grafligi yerlarini ozod qilishda ishtiroki Jannaning obro’sini yanada ko’tardi. Lekin Janna d’Ark lashkarining Parijni olishga urinishi muvaffaqiyatsiz chiqdi. Dastlabki g’alabalardan keyin Janna d’Akning halq orasidagi obrosi ko’tarilib ketganligi Qirol va unung a’yonlarida havotirlanish tug’dirdi. Jannaning dehqon qizi halqda o’ziga ishonch va hurmatni orttirdi, feodallarda esa qo’rqinchni vujudga keltirdi. Kampen ostonalarida 1430- yil may oyida bo’lgan jangda Janna asir tushib qoladi. Burgundiya gersogi uni 10000 oltin tanga hisobiga ingilizlarga sotib yuboradi. Yil oxirida inglizlar Janna d’Arkni Ruan shaxriga keltirib xiristiyan cherkovi sudiga topshirishdi. Uni qutqarish uchun Fransiya qiroli hatto harakat qilib ko’rmadi. Ingilizlar Janna d’Arkning ingilizlar kamsitish maqsadida jodigorlikda ayibladilar. Tribunal Janna d’Arkni jodigarlikda ayiblab 1430-yil mayida ruan shahri markaziy maydonida gulhanda yondirdi. Hozirgi kunda Janna d’Ark qatil etilgan joy oq but chekilgan marmar tosh bilan belgilangan mamlakatda tartibsizliklar hukm surgan bir paytda Karl7 muhm moliaviy va harbiy islohatlar o’tkazdi. Qirol moliya ishlarida Jak Kiyorga topshirdi. Mashhur savdogarlar honadonidagi kabi hisob kitobni yolga qo’ydi. Har biri 150 qurollangan jangjidan iborat 12 ta jandarmeriya eskadonlari tuzildi. Ingiliz qiroli bilan 1453- yili sulh tuzildi, bitmga binoan Kalya partegina ingilizlar qo’lida qoldi. Hukumatning 1451-yildagi qarori bilan hamma dehqonlar 8 yilga soliqlardan ozot etilib ular o’z yerlariga qaytishlariga da’vat qilindi. Lyudovik 11- davrida (1461-1483yillar) davlatning iqtisodiyotida proteksiyonzim-sanoat va savdoni rivojlantirishni davlat himoyasiga olish siyosati sezilarli natijalar bera boshladi. 15-asr ohirida yarmarkalar gullab- yashnaganligi fransiya ichki bozorining yutuqlaridan darak beradi. Lyudovik Burgundiyaning g’arbiy qismini Fransiyaga qo’shib oldi. Keyingi qirol Karl 8 ning Britan gersogi qizi Annaga uylanishi 1491-yil va Burgundiya qo’shib olinishi bilan Fransiyaning markazlashuvi to’liq yakunlandi.
Futbol(ingl. «foot» — oyoq, «ball» — toʻp) — sport oʻyini. Oʻyindan maqsad toʻpni raqib darvozasiga kiritish. Bunga har bir jamoadagi darvozabon xalaqit berishga intiladi, unga oʻz darvozasi yaqinidagi jarima maydonchasi ichida toʻpga qoʻl bilan teginish ruxsat etilgan. Boshqa barcha oʻyinchilarga, shuningdek oʻz jarima maydonchasidan tashqariga chiqqan darvozabonga ham bunday huquq berilmagan.
Toʻp uchun kurashda chalib yiqitish, raqibga zarba berish kabi kuch ishlatishlar taʼqiqlanadi. Agar oʻyinchi toʻpga qoʻlidan tashqari tanasining istalgan boshqa yeri (odatda oyogʻi) bilan istalgan vaqtda zarba bera oladigan holatda boʻlsa, oʻyinchi toʻpni egalladi, deb hisoblanadi
Boks
Mushtumli kurashni tasvirlovchi suratlar va hujjatlar tarixi eramizdan avvalgi 3-ming yillikka borib taqaladi[1] (Iroqda mushtli kurash haqida eslatuvchi 7 ming yil yoshli tosh lavha topilgani haqida iddao ham mavjud).[2] Qoʻlqopli janglar haqida hikoya qiluvchi eng qadimiy manbalar Minoy Kritida topilgan (eramizdan avvalgi 1500-yil).[1]
Qadimgi Yunonistonda bunday janglar pigme, deb atalgan va EA 688-yilda Olimpiya Oʻyinlariga kiritilgan. Ishtirokchilar charm qoʻlqop kiyib kurashishgan. Qadimgi Rimda gladiatorlar qilichbozlikdan tashqari shunday mushtumli janglarda ham qatnashishardi. Keyinchalik bu kurash Rim oqsuyaklari orasida ham tarqalib ketdi, biroq imperator Oktavian Avgust bunga chek qoʻydi. Ancha vaqt oʻtib, eramizning 500-yilida bu kurash Buyuk Teodorix tomonidan diniy sabablarga koʻra taqiqlandi, lekin bu taqiq katta ta'sir ko'rsatmadi.
Zamonaviy boks XVIII asrda shakllana boshladi. 1743-yilda Jack Broughton bokschilarni oʻlimdan asrash uchun qoidalar (beldan pastga urmaslik, yiqilgan raqibga tegmaslik kabi) kiritdi. 1867-yili John Graham Chambers tomonidan yangi qoidalar eʼlon qilindi. XX asrda xalqaro boks tashkilotlari (WBA, WBO, IBF, WBC) tuzildi.
